Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ARCHICHARTER, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια της Κοινοτικής πρωτοβουλίας INTERREG III B ARCHIMED. Το πρόγραμμα προωθεί την εφαρμογή του Βιώσιμου Τουρισμού σε 6 προστατευόμενες περιοχές, 3 Ιταλικές και 3 Ελληνικές. Στις περιοχές αυτές ο τουρισμός αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα αλλά και ενδεχόμενη επιβάρυνση για το περιβάλλον και την κοινωνία. Για την αποφυγή των παραπάνω, το πρόγραμμα με βάση τις αρχές που ορίζει η Ευρωπαϊκή Χάρτα και η Τοπική Ατζέντα 21 προσπαθεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός εναλλακτικού μοντέλου τουρισμού ποιοτικού και φιλικότερου προς το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Εταίροι
-
το Περιφερειακό Φυσικό Πάρκο των Serre στην Καλαμβρία
-
το Περιφερειακό Πάρκο των Nebrodi στη Σικελία
-
το Περιφερειακό Πάρκο του Matese στην Καμπανία
-
η Συνοριακή περιοχή Δέλτα – Ροδόπη / Εθνικό Πάρκο Αν. Μακεδονίας – Θράκης που διαχειρίζεται τον ποταμό Νέστο
-
ο Δήμος Νεβρόπολης Αγράφων (Θεσσαλία) που διαχειρίζεται τη Λίμνη Πλαστήρα
-
το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκου Ζακύνθου
Η Ευρωπαϊκή Χάρτα προωθεί το Βιώσιμο Τουρισμό στις Προστατευόμενες Περιοχές, θεωρώντας ότι, ο πυρήνας των τουριστικών δραστηριοτήτων θα πρέπει να είναι η προστασία των φυσικών, πολιτιστικών και κοινωνικών πόρων. Η Χάρτα ζητάει από κάθε Διαχειριστή Προστατευόμενης Περιοχής και από τους εμπλεκόμενους στον τουρισμό (δημόσιες υπηρεσίες, τουριστικούς πράκτορες, τοπικούς φορείς, κ.α.), να δημιουργήσουν ένα δίκτυο συνεργασίας, με κοινές στρατηγικές και ένα σχέδιο δράσης με στόχο το βιώσιμο τουρισμό αλλά και τα απορρέοντα από αυτόν οικονομικά οφέλη.
Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Χάρτα θέτει τους εξής στόχους:
-
βελτίωση της γνώσης για τις Προστατευόμενες Περιοχές της Ευρώπης και διατήρηση αυτών.
-
βιώσιμη ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού στις περιοχές αυτές με βάση τις αναγκαιότητες του περιβάλλοντος, των τοπικών κοινωνιών, των επιχειρηματιών και των επισκεπτών.
-
εξασφάλιση τουρισμού υψηλής ποιότητας συνδεδεμένου με επιμέρους τοπικά προϊόντα
-
ενημέρωση των τουριστών για τα χαρακτηριστικά της περιοχής,
-
παρακολούθηση εισροής των επισκεπτών, με σκοπό την αύξηση των θετικών και τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων.
Βιώσιμος Τουρισμός είναι κάθε τουριστική δραστηριότητα που εξασφαλίζει τη μακροχρόνια προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και συνεισφέρει κατά ένα θετικό και δίκαιο τρόπο στην οικονομική ανάπτυξη και στην ευημερία. Η έννοια της Βιωσιμότητας – Αειφορίας εισήχθη από τη Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Rio de Janeiro το 1992, στο κείμενο της Ατζέντας 21. Υπογράφηκε από 170 κράτη και θέτει στόχους για το περιβάλλον, τη κοινωνία και την οικονομία. Η Τοπική Agenda 21 αποτελεί απλουστευμένο οδηγό του γενικού κειμένου για τις τοπικές διοικήσεις, στηρίζοντας τη συμμετοχή των πολιτών και την ανάληψη πρωτοβουλιών.
Το πρόγραμμα ARCHICHARTER, προβλέπει για τις Προστατευόμενες Περιοχές που συμμετέχουν:
-
περιβαλλοντική ανάλυση
-
έρευνα για τη τουριστική προσφορά και ζήτηση
-
δραστηριότητες ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
-
εφαρμογή Περιβαλλοντικών Πιστοποιήσεων σε υποδομές, υπηρεσίες και τουριστικά προϊόντα
-
σεμινάρια και προγράμματα κατάρτισης για τις νέες στρατηγικές
-
καθορισμό κοινής Στρατηγικής και Σχεδίων Δράσης για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Χάρτας
-
μελέτες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο για την ανάπτυξη του Βιώσιμου Τουρισμού και τη διαχείριση των Προστατευμένων Περιοχών
-
δημιουργία δικτύων μεταξύ δημοσίων και ιδιωτών φορέων
Για την εφαρμογή του Προγράμματος ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου υιοθετεί μια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή, η οποία επιδιώκει:
-
την αναγνώριση ότι, τόσο οι φυσικοί πόροι που είναι το βασικό σημείο της προστατευόμενης περιοχής, όσο και οι πολιτιστικές, κοινωνικές και παραδοσιακές αξίες, πρέπει να προστατεύονται και να θεωρούνται ο κεντρικός πυρήνας για την ανάπτυξη του τουρισμού.
-
τη βελτίωση της τουριστικής προσφοράς, σύμφωνα με αρχές ποιότητας σε προϊόντα και υπηρεσίες.
-
την προώθηση νέων τουριστικών αγορών, με πρωτοβουλίες που να εξασφαλίζουν χαμηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, νέες θέσεις εργασίας και προώθηση τοπικών παραγωγικών τομέων όπως η γεωργία
-
την προώθηση ενός τουρισμού που απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, με ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες και ικανοποιεί τις ανάγκες τόσο των επισκεπτών όσο και της τοπικής κοινωνίας
-
την ευαισθητοποίηση των τουριστών στις περιβαλλοντικές και κοινωνικο-πολιτιστικές αξίες της περιοχής και την ενημέρωσή τους για τη σπουδαιότητα της προστασίας τους.
-
την κατάρτιση των εμπλεκόμενων φορέων πάνω στις αρχές του βιώσιμου τουρισμού
-
τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων σε περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο
-
τη συνεργασία του με επισκέπτες, τουριστικούς πράκτορες, τοπική κοινωνία και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς
-
την ανάπτυξη προγραμμάτων παρακολούθησης για την πορεία εφαρμογής των δράσεων προώθησης του Βιώσιμου Τουρισμού.
Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός δικτύου συντονισμού και επεξεργασίας προτάσεων (FORUM) για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ιδιαίτερα στο τομέα του τουρισμού. Η συνεισφορά των ενδιαφερόμενων τοπικών πλευρών, όπως προτείνουν άλλωστε η Τοπική Agenda 21 και η Ευρωπαϊκή Χάρτα, του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα καθώς και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων είναι σημαντική και απαραίτητη.
Οι αρμοδιότητες του FORUM θα είναι:
-
η ανάλυση των Διαγνωστικών Εκθέσεων για το περιβάλλον και την τουριστική κίνηση της περιοχής καθώς και η επεξεργασία των αποτελεσμάτων
-
η θέσπιση κοινών στόχων και δράσεων
-
η πρόταση κοινού Σχεδίου Δράσης για το Βιώσιμο Τουρισμό
-
η παρακολούθηση εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης
-
ο προσδιορισμός κριτήριων για την απονομή σήματος «Παροχέα Περιβαλλοντικής Ποιότητας»
-
η αναγνώριση των «Παροχέων Περιβαλλοντικής Ποιότητας» με το ειδικό Σήμα από το Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου.
Πρόκειται για ένα σήμα που ξεχωρίζει τις επιχειρήσεις οι οποίες βασίζουν τις παραγωγικές τους διαδικασίες στο σεβασμό του Φυσικού Περιβάλλοντος. Το μοντέλο του σήματος ορίζει ότι όλοι όσοι ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή θεωρούνται εν δυνάμει “Παροχείς Περιβαλλοντικής Ποιότητας”. Αυτοί μπορεί να είναι:
-
γεωργικές επιχειρήσεις, ιδιώτες γεωργοί και εκτροφείς μέσα στην τουριστική περιοχή του Πάρκου
-
ξενοδοχεία, αγροτουριστικές μονάδες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, camping και εστιατόρια
-
σύλλογοι, γραφεία τουριστικών συνοδών και eco-συνοδών που δραστηριοποιούνται στην τουριστική περιοχή του Πάρκου.
Όλοι οι παραπάνω φορείς μπορούν να πιστοποιηθούν, βάση προϋποθέσεων που συμφωνούνται μεταξύ του Πάρκου και των ενδιαφερόμενων πλευρών. Τις προδιαγραφές της πιστοποίησης καθορίζει το τραπέζι εργασίας, ως εργαλείο του Forum, που επίσης προωθεί τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της κάθε δραστηριότητας.
Το Σήμα «Παροχέα Περιβαλλοντικής Ποιότητας» διατίθεται βάση συγκεκριμένων πειθαρχικών διατάξεων που ορίζουν τις απαιτούμενες πράξεις για τη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής ποιότητας της περιοχής. Πέρα από την πιστοποίηση με το Σήμα «Παροχέα Περιβαλλοντικής Ποιότητας», ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί με ιδιωτική πρωτοβουλία να συμμετέχει σε διαδικασίες για περαιτέρω Περιβαλλοντική Πιστοποίηση, ευρωπαϊκής ή παγκόσμιας αναγνώρισης, π.χ. με ένα από τα παρακάτω συστήματα πιστοποίησης:
Το Ecolabel: είναι το ευρωπαϊκό σήμα οικολογικής ποιότητας με το οποίο, πιστοποιούνται προϊόντα και υπηρεσίες με χαμηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Το EMAS, είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου για επιχειρήσεις – οργανισμούς. Ο οργανισμός που πιστοποιείται δηλώνει τη συμφωνία του με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους του Συστήματος, την Περιβαλλοντική του Απόδοση και επιπλέον θέτει τους στόχους για τη βελτίωσή της.
Παράδειγμα Σήματος «Παροχέα Περιβαλλοντικής Ποιότητας» του Παραποτάμιου Πάρκου του Po & και της Orba (Ιταλία).
